همشهری ماه و فرقه دموکرات

پرونده ای غنی و خوب از همشهری ماه برای 

فرقه دموکرات آذربایجان

دانلود کنید

خاطرات آیت الله طالقانی از 21 آذر 1325

مشاهدات من در زنجان (آذر ماه 1325 پس از فرار عوامل دولت پیشه وری)

چکیده: داستان گزارش زیر چنان که در مقدمه آمده، چنین است که آیت الله طالقانی که این زمان به صورت مسلسل درس های تفسیرش را در نشریه آیین اسلام (با مدیریت نوریانی ) منتشر می کرد و همکاری مرتبی با آن داشت و نیز با توصیه جمعی از علمای تهران راهی زنجان شد تا گزارشی از وضعیت شهر تهیه کرده تا در این نشریه به چاپ برسد. حاصل این سفر چند روزه که در آذرماه سال 1325 بوده متنی است که در اینجا ملاحظه می کنید.

مقدمه 

داستان حکومت پیشه وری در آذربایجان و زنجان یکی از داستانهای تلخ این خطه و تجربه تلخ تر، دخالت دولت سوسیالیستی روسیه در ایران پس از جنگ جهانی دوم است. زمانی که مقرر شد تا نیروهای خارجی از ایران بروند، دولت روسیه تلاش کرد با ایجاد یک دولت مستقل با رهبری جعفر پیشه وری نفوذ خود را در این بخش نگاه دارد. تصور آنان بر این بود که اگر این دولت ماند به راحتی می توانند برای آینده فکری داشته باشند و آنجا را به عنوان پایگاه دائمی خود نگاه دارند. اگر هم نماند دست کم می توانند از آن به عنوان وجه المصالحه استفاده کرده امتیازاتی از دولت مرکزی بگیرند. دولت پیشه وری از آذر 1324 تا آذر 1325 در این بخش حکومت کرد.
سیر حوادث به گونه ای پیش رفت که دولت پیشه وری مجبور به پذیرش شکست شد و عوامل آن به اشاره دولت روسیه منطقه را رها کرده به روسیه گریختند. در این وقت ارتش ایران راهی زنجان و سپس آذربایجان شد و این اقدام به عنوان یک فتح و پیروزی بزرگ در کشور معرفی شد. این خبط روسیه هم ننگی برای آن دولت شد و هم تبلیغی برای غربی ها. این تجربه را هم برای ما گذاشت که به روسها نمی توان اطمینان کرد.